Aanbevelingen

Ik volg Ryan Holiday op SocMed, en las daar zijn aankondiging. Omdat ik al eerder een boek van hem las, Ego is de vijand, en dat zó goed vond dat ik er een Samenvatting van schreef, ging zijn nieuwe boek direct op de lijst van potentieel leesvoer. 

Goodreads rating voor De weg van goed naar groots

Het Engelstalige origineel krijgt 4,22 uit 5 op basis van 1477 stemmen. Een goed reden om me verder te verdiepen. 

Flaptekst van De weg van goed naar groots

Ryan Holiday laat zien waarom het essentieel is om het juiste te doen, zelfs als dat de moeilijkste weg is. Dit boek is jouw gids in de jungle van morele keuzes en hedendaagse dilemma’s, met verhalen die je niet alleen raken maar ook tot actie aanzetten. Aan de hand van talloze historische grootheden zoals Marcus Aurelius, Florence Nightingale, Jimmy Carter en Mahatma Gandhi laat Ryan Holiday de transformerende kracht zien van leven volgens een morele code. Deze persoonlijkheden dienen als voorbeelden van vriendelijkheid, eerlijkheid, integriteit en loyaliteit.

De stoïcijnen beweerden nooit dat het leiden van een rechtvaardig leven makkelijk is, alleen dat het noodzakelijk is. En dat het alternatief – het opofferen van principes voor iets minders – alleen wordt overwogen door lafaards en dwazen. Dit boek is een krachtig tegengif tegen de morele tekortkomingen van onze moderne tijd en een handleiding voor een deugdzaam leven.

Ik ben nog steeds enthousiast, het boek stond op basis van bovenstaande ook al weer hoger op mijn leeslijst. 

Bewerkte samenvatting van De weg van goed naar groots 

Ryan verdiept zich al jaren in de filosofie van de Stoïcijnen, zoals Plato en Aristoteles. Vrijwel al zijn boeken gaan hierover, inclusief het al eerder genoemde Ego is de vijand. De laatste tijd hangt hij zijn onderzoek op aan wat de Stoïcijnen de ‘kardinale deugden’ noemen: Moed (Courage), Zelfbeheersing (Temperance), Rechtvaardigheid (Justice) en Wijsheid (Wisdom). Moed heeft hij uitgewerkt in Het geluk is met de dapperen (Courage is Calling), Zelfbeheersing in Discipline is het doel (Discipline is Destiny). Nu is het dus tijd voor Rechtvaardigheid, en dus dit boek De weg van goed naar groots (Right Thing, Right Now). 

Het gaat bij rechtvaardigheid niet om ons rechtssysteem, met advocaten en rechtbanken. Nee, het heeft betrekking op billijkheid (fairness), eerlijkheid (honesty), gerechtigheid (righteousness) en je aan je woord houden. Als we allemaal deze deugden zouden uitdragen, zouden we in een veel eerlijker en welvarender wereld leven. 

Ryan onderscheid drie domeinen voor rechtvaardigheid: het ‘ik’, het ‘wij’ en het  ‘allemaal’. 

Het ‘ik’. 

Wij kunnen persoonlijk, in ons eentje, niet heel veel doen aan de onrechtvaardigheid in de wereld. Wat we wel kunnen doen, is onze reacties hierop onder controle houden en ons houden aan onze eigen normen. Deugd begint dus met ons dagelijkse gedrag. Als we ons ethisch gedragen, geeft dit ons leven betekenis. Maar het is ook makkelijker! Immers, als je een ethische code hebt waar je je aan houdt, worden keuzes opeens veel makkelijker. Deugdzaam leven draait dus om welke keuzes we maken en wat dat over ons en onze ethische normen zegt. Rechtvaardig leven betekent dus integriteit, eerlijkheid en anderen goed behandelen. 

Als voorbeeld Harry Truman. Hij volgde de lessen van Marcus Aeurelius, een stoïcijn (niet verrassend) en een van de ‘goede keizers’ van Rome. Truman wilde dan ook leven met de vier deugden als basis en ontwierp voor zichzelf een persoonlijke code, gebaseerd op eerlijkheid, hard werken en dienstbaarheid. Toen hij de politiek inging, weigerde hij daarom steekpenningen en kickbacks. Dat was zó bijzonder in die tijd, dat hij er bijna financieel aan onderdoor ging en als politicus lang onbekend bleef. Maar, zo vertelde hij zijn dochter, zijn erfenis zou dan geen groot vermogen zijn, hij liet straks wél een goede naam achter, en daar heb je op de lange termijn meer aan. Diezelfde ethische code gebruikte hij toen hij president werd. Hij zorgde er bijvoorbeeld voor dat de rassenscheiding in het Amerikaanse leger werd afgeschaft, en hielp met de wederopbouw van Europa na WO2, wat miljarden kostte. Dat maakte hem als President bepaald niet populair in eigen land, zijn ‘approval rating’ was aan het eind van zijn termijn maar 20%. Maar in de jaren erna werden deze acties steeds meer gewaardeerd en werd hij het voorbeeld van ethisch leiderschap. 

Het ‘wij’

Karakter en zelfrespect zijn gebaseerd op je woord houden en verantwoordelijkheid nemen voor wat je doet, andere aspecten van rechtvaardig leven. Betrouwbaar zijn heeft invloed op anderen. Stel je eens voor dat de meest bewonderde mensen diegenen zijn die het meest behulpzaam zijn, het meest vergevingsgezind of het meest milieubewust. In plaats van het machtigst of het rijkst. Wow, wat een mooie wereld zou dat zijn! En waarom zouden we geen maatschappij kunnen creëren waarin ethisch leven en oprechte verbondenheid met anderen belangrijker zijn dan werk-gerelateerde prestaties? Waarom niet? 

De deugden van billijkheid en eerlijkheid hebben veel te maken met transparantie. Transparant leven is als een vaccin tegen corruptie en oneerlijkheid. Het gaat bij transparantie veel verder dan je aan de wet houden, het gaat om open en eerlijk zijn in álle transacties. 

Als voorbeeld Thomas Jefferson. In zijn privéleven was hij niet de meest deugdzame persoon, maar hij had een goed advies als het gaat om transparantie: als je niet wilt dat wat je doet algemeen bekend wordt, doe het dan niet! Gedraag je alsof de hele wereld kan zien wat je doet. Transparantie levert je vertrouwen en respect op. Houd je aan je normen, zelfs als niemand kijkt. Liegen mag misschien wettelijk wel, tenslotte hebben we vrijheid van meningsuiting, maar dat maakt het nog niet juist. Leef integer, volgens jouw eigen normen van wat juist is, niet waarmee je weg kunt komen. Integriteit kan je wat kosten, op de korte termijn; maar als je gaat samenwerken met anderen die minder integer zijn, werkt dit op den duur averechts. Stoïcijn Cato de Jongere waarschuwde voor het samenwerken met Julius Caesar, die hij ‘gewetenloos’ noemde. Maar je niet laten verleiden tot allerlei compromissen is de enige manier om je goede naam én zelfrespect te beschermen.  

Rechtvaardigheid kan je Poolster zijn, het principe dat je in de juiste richting stuurt, samen met eerlijkheid, respect, billijkheid en integriteit. Het tegenovergestelde is Pleonexia, een oud-Grieks woord dat zelfzuchtigheid of gierigheid betekent, en dat je mét ego, rijkdom, macht en roem in de verkeerde richting stuurt. En daarbij: ze gaan eens voorbij, terwijl rechtvaardigheid blijvend is. 

Je kunt het benutten van je potentieel ook zien als een kwestie van rechtvaardigheid. De schrijver Oscar Wilde geloofde dat het vervullen van je potentieel je uiteindelijke doel is, want het is een morele keuze die iedereen ten goede komt. Mensen die hun potentieel volledig benutten, zullen anderen inspireren en kansen creëren. Als je daar  niet naar streeft doe je zowel jezelf als de wereld tekort. 

Socrates zei ooit dat rechtvaardigheid ons nuttig maakt voor onszelf én anderen. In tegenstelling tot discipline, wat als een persoonlijke deugd kan worden beschouwd, is rechtvaardigheid een collectieve deugd. Het komt altijd neer op werken voor het algemeen belang, bijdragen aan de maatschappij en zorgen voor mensen buiten onze directe omgeving, dus opkomen voor de minder bedeelden, ruimte maken voor mensen met andere opvattingen en werken aan het verbeteren van de wereld voor toekomstige generaties.

Als voorbeeld Thomas Clarkson, een Engelse activist. In 1785 moest hij voor school een essay schrijven over de moraliteit van slavernij. Dat leidde ertoe dat hij zich zijn hele leven lang inspande om slavernij af te schaffen. Hij verkondigde overal welke wrede methoden er werden gebruikt en startte allerlei boycots van bedrijfstakken die afhankelijk waren van slavenarbeid. Uiteindelijk werd de slavernij afgeschaft, in het ene land wat eerder (Engeland: 1833) dan het andere (VS: 1865). Daar hebben zijn acties zeker aan bijgedragen. Dat is belangrijk om te onthouden als je eraan twijfelt of jouw inspanningen wel het verschil zullen maken. 

Rechtvaardigheid betekent ook vriendelijkheid. Behandel anderen zoals je zelf behandeld wilt worden, met respect en eerlijkheid. De Stoïcijnen geloofden dat elke interactie een kans is om vriendelijkheid te tonen. Dat zorgt voor betere relaties en behoud van onze menselijkheid. In onze cynische wereld van vandaag is vriendelijkheid soms een daad van moed. 

Je kunt op verschillende manieren een ​​deugdzamere mindset kweken. Stap eens uit je bubbel en verdiep je in het leven van anderen. Als voorbeeld Beatrice Webb, een vrij rijke, Engelse sociologe. Ze ging ‘undercover’ in een fabriek werken. Ze schrok zich dood, al haar veronderstellingen en overtuigingen over de arbeidersklasse gingen overboord. Ze ging haar leven wijden aan collectieve arbeidsovereenkomsten en sociale zekerheid. Het leven bekijken vanuit het perspectief van een ander zorgt voor empathie en kan leiden tot sociale verandering.

Het helpen van anderen zou niet alleen maar een optie moeten zijn, het is juist onze verantwoordelijkheid. Of het nu gaat om het bestrijden van groot onrecht of het deelnemen aan het oplossen van lokale problemen, onze betrokkenheid maakt het verschil. Als we niets doen krijgt onrecht de ruimte om te groeien. 

Helpen in de vorm van geld geven is ook een manier om betrokken te raken. Anne Frank schreef: “Niemand is ooit arm geworden door te geven.” Het is geen toeval dat het Hebreeuwse woord voor “liefdadigheid”, of “tzedakah”, eigenlijk “rechtvaardigheid” betekent. Geven zou niet iets moeten zijn dat we later doen, als we het beter hebben, op grote, opvallende momenten, om een ​​schouderklopje te krijgen. Het zou één van onze Poolsterren moeten zijn, een onderdeel van onze identiteit. Geven is ook niet beperkt tot geld, we kunnen ook tijd, moeite en complimenten geven. En ook met een glimlach, een vriendelijk woord of een eenvoudig “Hoe is het?” maak je het verschil voor de ander.

Kennis delen is ook een vorm van geven. Een mentor zijn voor iemand is een vorm van geven die een langdurige, blijvende impact op de wereld kan hebben. Bijvoorbeeld Socrates, Plato en Aristoteles, zij hebben allemaal geweldige geesten onderwezen. 

En jij? Wie heb jij een kans gegeven? Geholpen vooruit te komen? Hoe vergelijkbaar of verschillend waren deze mensen van jou? Wees een mentor, een beschermheer, een sponsor, een bondgenoot of een leraar. Dat werkt besmettelijk! 

Bijvoorbeeld Angela Merkel, voormalig Duitse bondskanselier, die rechtvaardigheid, geven en vrijgevigheid van haar vader leerde, een dominee die een liefdadigheidsinstelling voor geestelijk gehandicapten leidde. Zij besloot in 2011 om een miljoen vluchtelingen uit Syrië op te nemen. Ze kreeg veel kritiek, maar geloofde dat ‘het juiste doen’ was om de meest kwetsbaren in de samenleving te helpen. En jij? Steunt je David of Goliath? Vecht je tegen tirannie of bent je een tiran? Het is onze taak om de onderdrukten te beschermen en ervoor te zorgen dat ze zonder angst kunnen leven.  Vrijheid van angst is essentieel. We moeten ervoor zorgen dat de kwetsbaren worden beschermd – omdat zij ons zijn, en wij zij.

Het ‘iedereen’. 

We maken allemaal deel uit van één grote familie. Degenen die onvermoeibaar werken voor een betere toekomst, die vechten voor de rechten van anderen en die van hun vijanden houden, maken de wereld beter. En elke stap voorwaarts maakt de volgende stap haalbaarder.

Einstein zei dat mensen een ‘optische bewustzijnsillusie’ hebben, een gevoel dat we afzonderlijke, geïsoleerde individuen zijn, ook al zijn we dat niet. Echte vrede, zo suggereert hij, komt voort uit het overwinnen van deze illusie en het erkennen van onze diepe verbinding met alles en iedereen. Dit idee is niet alleen filosofisch, ook wetenschappers, priesters en denkers toen en nu stellen dit. We delen een energie, een eenheid, die onze individuele ervaringen overstijgt. We zijn nooit echt alleen. Deze onderlinge verbondenheid is iets dat astronauten diepgaand ervaren wanneer ze de aarde vanuit de ruimte zien, en het staat bekend als het “overzichtseffect”. Dit uitzicht wekt een bewustzijn van de wereld op, waardoor ze beseffen dat we allemaal in hetzelfde schuitje zitten.

De Romeinse politicus Pericles benadrukte ooit dat een bloeiende gemeenschap iedereen ten goede komt, terwijl individueel succes in een falende samenleving uiteindelijk hol is. En als succes ten koste gaat van anderen, kan het dan wel echt succes worden genoemd? Wanneer we vergeten dat we allemaal deel uitmaken van iets dat groter is dan het individu, kan onrecht wortel schieten.

Albert Schweitzer had een concept genaamd “eerbied voor het leven”. Het breidt in feite de kring van zorg (circle of concern) uit naar alle levende wezens. Hij geloofde dat ware ethiek inhoudt dat je alles wat leeft helpt en schade vermijdt. Dit is een weg vooruit, omdat het niet alleen zorgt voor het heden, maar ook de samenleving beschermt voor toekomstige generaties. Natuurlijk betekent het uitbreiden van onze kring van zorg dat er mensen inzitten waar we het niet mee eens zijn. Vervelend, maar onvermijdelijk.

Bijvoorbeeld Harvey Milk, de eerste openlijk homoseksuele man die werd gekozen voor een overheidsfunctie in Californië, en dit lukte hem door contact te zoeken en bruggen te bouwen, zelfs met intolerante groepen en mensen. Een van die mensen was Dan White, een mede-politicus die Milk uiteindelijk vermoordde. Je zou kunnen zeggen dat Harvey Milk nog in leven zou zijn als hij niet zo optimistisch over anderen was geweest. Maar daar bewonderen we hem juist zo voor. Hij was bereid om in gesprek te gaan met zijn tegenstanders door zijn geloof in de potentie van ontwikkeling en verandering. Milk’s geloof inspireert ons om te blijven hopen dat gerechtigheid zal zegevieren.

Uiteindelijk is liefde de onderliggende kracht die al deze ideeën verbindt. Zoals de auteur James Baldwin schreef: “Haat … heeft nooit nagelaten de mannen die haatten te vernietigen.” Liefde beschermt en volhardt. 

Kurt Vonnegut, een Amerikaanse auteur, zei ooit dat wat het leven de moeite waard maakte, de heiligen waren die hij ontmoette – mensen die zich fatsoenlijk gedroegen in een uiterst onfatsoenlijke samenleving. Deze heiligen geven om alles en iedereen, zelfs degenen die nog geboren moesten worden, en doen wat juist is, zelfs als het hen alles kost. Ze zijn niet bovenmenselijk, maar wel volledig toewijd aan rechtvaardigheid. Laten wij ervoor kiezen om óók toegewijd te zijn aan rechtvaardigheid.

Bovenstaande samenvatting van De weg van goed naar groots is ontleend aan een Blink van Blinkist. Typisch voor de Blinks, is dat ze onvolledig zijn. Uit ervaring weet ik dat bijna de helft van de inzichten, en vrijwel alle praktische tips en voorbeelden worden overgeslagen om een relatief korte impressie te geven van een boek. Om een indruk te geven van alle onderwerpen uit het boek, heb ik hieronder de inhoudsopgave opgenomen. 

Inhoudsopgave

De vier deugden
Inleiding

Deel I: Ik (persoonlijk)
Bij koningen dienen
Houd je aan je belofte
Spreek de waarheid
Neem je verantwoordelijkheid
Wees je eigen scheidsrechter
Goed, niet groots
Wees een open boek
Wees fatsoenlijk
Doe je werk
Houd schone handen
Integriteit is alles
Besef wat je potentie is
Wees loyaal
Kies je leidend principe
De weg van goed naar groots

Deel 2: Wij (sociaal-politiek)
Geef je fakkel door
Wees gewoon aardig
Kijk naar hoe de andere helft leeft
Je moet helpen
Begin klein
Vorm bondgenootschappen
Word machtig
Wees pragmatisch
Ontwikkel bekwaamheid
Geef met gulle hand
Ontwikkel een coachingsboom
Kom op voor de kleine man
Kom in goede problemen
Blijf steeds terugkeren
Iets wat groter is dan wij…

Deel 3: Iedereen (is één geheel)
De wereld zo liefhebben
Beklim je tweede berg
Hou op met vragen om erkenning
Geef hun hoop
Wees een engel
Vergeef
Maak het goed
De grote eenheid
Breid de kring uit
Vind het goede in iedereen
Met hart en ziel
Liefde overwint
Geef het door

Nawoord
Leestips
Dankwoord

Conclusie

Na het lezen van de samenvatting ben ik geïntrigeerd. Hoe moeilijk is het écht om altijd rechtvaardig te zijn? Heel moeilijk denk ik. Zeker als je zelf risico loopt, zoals Harvey Milk. Ik ga dus zeker het boek lezen om het wat handjes en voetjes te geven. 

Koop dit boek

Koop De weg van goed naar groots bij Bol of bij Libris. .

Of beter nog, bij Boekwinkeltjes, lekker duurzame exemplaren-met-ervaring. Misschien is het er al tweedehands!

Keus genoeg!

Elly Stroo Cloeck schrijft recensies en samenvattingen van non-fictie boeken, voornamelijk over management, zelfhulp, maatschappij en geschiedenis. Ze is te volgen op Substack, waar wekelijks een te lezen én te beluisteren blog-update verschijnt. Lees / luister via de app, of via je email.