Joepie! Onderzoeksjournalist Huib Modderkolk schreef in 2024 weer een verslag van zijn onderzoeken naar de activiteiten van hackers en de veiligheidsdiensten, onder de titel Dit wil je écht niet weten. Maar natuurlijk wil je het wél weten, en ook lezen, want dit boek leest wéér als een thriller, net als zijn vorige boek, wat een bestseller werd. Het speelt zich nu wel iets verder van ons bed af, maar juist weer dichterbij Huib’s bed.

Huib’s verslag is juist nú relevant: het gaat onder andere over het uitschakelen van de nucleaire faciliteiten van Iran, hackers die Oekraïne helpen, spionage van China, surveillance van de bevolking, en de risico’s van verregaande digitalisering. De rode draad is een Mossad-operatie waarvan Huib het target lijkt te zijn, en zijn persoonlijke ervaringen maken het boek extra boeiend.

Het maatschappelijke boek Dit wil je écht niet weten …

… is opgebouwd als de 5 fasen van een hack én van een inlichtingenoperatie. Elke fase heeft een hoofdstuk over Huib’s persoonlijke ervaringen.

Fase 1: het doel kiezen

Zo is fase één: de keuze van het doel. In Huib’s verhaal begint deze fase op de dag dat hij een mailtje ontvangt over een undercover Mossad-agent in Nederland. Het lijkt van een Iraniër afkomstig te zijn, en misschien wel van de Iraanse geheime dienst. Huib is dan nog steeds bezig met zijn onderzoek over Stuxnet, waarbij een Nederlandse geheim agent een digitaal wapen in een nucleair complex in Iran weet te krijgen.  In deze fase lezen we ook een uitgebreid stuk over hackers, de IT Army die voor Oekraïne hackt, en over een Nederlander die daarin meewerkt en opklom tot één van de beheerders. Zijn eerste fase is het kiezen van een doelwit in Rusland dat de oorlog ondersteunt: de spoorwegen of Aeroflot. Deze Nederlander laat Huib precies zien hoe hij te werk gaat.

Fase 2: het kiezen van het aanvalswapen

De tweede fase is het kiezen van het ‘aanvalswapen’. Voor hackers de methode om netwerken binnen te dringen. In het verhaal van Huib is het de geschiedenis van de Iraniër die onbewust voor de Iraanse geheime dienst lijkt te hebben gehackt, naar Nederland is gevlucht en daar een goede baan bemachtigde. Maar de Nederlandse inlichtingendiensten vertrouwen het niet en hij wordt Nederland uitgezet. Huib’s interesse is gewekt. De Iraniër brengt Huib in contact met de Mossad-man. En deze heeft een relatie met de Stuxnet-zaak! Wat toevallig …

Fase 3: doordringen in het netwerk

De derde fase, verder doordringen in het netwerk, opent met een verhaal van een consultant in stralingstechniek, die gaat daten met Marina, een Russische met volstrekt gladde vingertoppen. En ook andere zaken zijn wat vreemd. De consultant, die bij TNO aan topgeheime zaken werkt, verbreekt de relatie, maar ontdekt later dat zijn intercom thuis is gehackt. Hij meldt het bij de MIVD, en wordt als dank ‘preventief’ ontslagen. Hierna volgt een algemeen stuk over phishing.  Huib heeft inmiddels twijfels over de Mossad-man. Wat wil die nu eigenlijk? Dat Huib een verhaal publiceert, ja, maar is hij wel te vertrouwen?

Fase 4: het doel naderen

In de vierde fase, dicht bij het doel komen, lezen we alles over het Stuxnet-virus en de sabotage van de centrifuges. Daarna een hoofdstuk over de hacks van de AIVD en de werving van jonge IT-ers. De Mossad-man probeert Huib uit te horen over zijn onderzoek naar Stuxnet, Huib realiseert zich later dat hij door het stellen van bepaalde vragen heeft laten merken wat hij aan informatie al heeft.

Fase 5: het doel bereiken

De vijfde fase, het doel bereiken, gaat onder andere over spionage door China, die gericht is op het stelen van IP, en daarmee de innovatie en economie van de bestolen landen bedreigt, meer lange termijn dus dan de hacks van Rusland. Huib belt in 2019 de AIVD over de Huawei ‘deurtjes’ bij KPN, en wordt door chef Dick Schoof gevraagd terughoudend te zijn in zijn rapportage hierover. Pas in 2023 krijgt hij het verhaal rond. KPN blijft de zaak bagatelliseren, omdat het bang is voor reputatieschade, omdat maatregelen enorm veel geld kosten, en omdat het commerciële relaties heeft met China. Op de lange termijn levert dit enorme schade op.

Iets anders: criminelen (en wij ook?) hebben de neiging om de communicatie en online activiteiten meer af te schermen. Proton Mail. Signal. Maar opsporingsdiensten vinden die plekken juist extra interessant, en zetten zwaar in op een ingang bij Proton mail. Dusssss. Inmiddels gaat de Mossad-man naar Dubai, en dat land had óók een relatie met de Stuxnet-operatie. Huib is erg achterdochtig geworden.

Boeiend is het stuk over de ontwikkeling van TRIP (Go Travel), wat bedoeld was om terrorisme tegen te gaan, maar wat inmiddels door veel landen wordt aangekocht om de eigen bevolking in de gaten te houden, net zoals NetWitness, zogenaamd tegen Russisch inmenging bij de verkiezingen. En dan vindt Huib de Nederlandse agent die het Stuxnet-virus plaatste. De Mossad-man verdwijnt direct. En de AIVD blijkt géén idee te hebben dat de Nederlandse infiltratie tot doel had sabotage te plegen. Ze zagen het grotere plaatje niet.

Net zo min als wij het grotere plaatje bij digitalisering zien. We zijn tegen gezichtsherkenningscamera’s, maar ze worden op heel veel plekken gebruikt. Er wordt gewaarschuwd voor AI, maar heel veel ambtenaren gebruiken het.

We moeten beter opletten, op tijd ingrijpen en verdere schade voorkomen.     

Mijn evaluatie van Dit wil je écht niet weten

Was in Huib’s vorige boek het afluisteren (door eigen inlichtingendiensten) van onschuldige burgers de kern van het betoog, in dit boek gaat het om het hacken van bedrijven en instituten door andere, vijandige landen als Rusland en China. De omvang en impact ervan weet Huib goed te duiden en zijn moeilijk voorstelbaar. Erger is het natuurlijk dat wij het allemaal nét te weinig serieus lijken te nemen. Hackers hebben toegang tot álles, ga daar maar van uit. En lig je er niet wakker van als je email wordt gehackt, weken zonder stroom of water zitten is óók een reële dreiging. Laat staan de ondermijning van de democratie. En we zijn niet voorbereid.

Het verhaal van de Mossad-man geeft een leuk inkijkje in de werkzaamheden van Huib en hoe zorgvuldig hij met mogelijke bewijzen of juist desinformatie omgaat. Ik vond het echter wel wat lang uitgesponnen, en mij is nóg niet duidelijk of de Mossad nu heeft gekregen waarnaar ze op zoek was.

Huib gaat uitgebreid in op diverse vormen van cyberoorlog, met gebruikmaking van anekdotes om het persoonlijk en toegankelijk te maken. Misschien pakt hij wel tevéél onderwerpen bij de kop, maar de technische details hoe e.e.a werkt zijn wel bijzonder boeiend. Dat ál onze data gehackt worden is nu meer dan duidelijk, dat daar misbruik van wordt gemaakt of kan worden gemaakt ook. Wat je moet doen blijft vaag. Signal en Proton Mail zijn dus óók niet de oplossing, maar trekken juist de aandacht, of zorgen dat jij extra aandacht trekt. Sja.      

Mis je iets als je dit boek niet leest? Nee, veel staat bijna dagelijks in de krant, en er wordt überhaupt veel over geschreven. Het belang van soevereiniteit van de IT infrastructuur van een land is momenteel een hot topic, en terecht.

Conclusie

Inhoud: Leerzaam +, Onderbouwd +, Relevant +, Tijdloos +.

Vorm: Aansprekend 0, Verzorgd +, Illustraties -, Structuur 0, Schrijfstijl +

FOMO -. 

Ik gaf het boek 3 ½ *

Ken je dit boek? Wat vond je ervan? 

Lees Dit wil je echt niet weten duurzaam …

• via de (online) bibliotheek (dat deed ik ook!); 
• digitaal en gratis via Kobo Plus (luisterboek);
• of uit een minibieb!

Koop Dit wil je echt niet weten duurzaam … 

• bij de kringloop;
• bij een tweedehandsboekenwinkel zoals Boekwinkeltjes;
• bij je lokale boekwinkel, via Libris (aff.);
• of via B-Corp Bol (aff).

Keus genoeg!

Abonneer je hier op de wekelijkse blog-updates!