Ik ben deze week in de ban van vrouwelijk leiderschap en de bijbehorende macht. En daarom las ik ook De Vorstin van Harriet Rubin uit 1997, oorspronkelijk getiteld The Princessa. Machiavelli for Women. Ja, weer een ouder boek: pareltje of papierbak? Tot mijn verbazing vond ik het boek zeker niet gedateerd, soms best nuttig en af en toe zelfs onbedoeld grappig. En dun! Geen pareltje, net geen papierbak, maar wel … provocerend.

Harriet stelt kort gezegd dat we moeten vechten, a la de Vorst, maar ook moeten verbinden met liefde. Niet over ons moeten laten lopen, opkomen voor onszelf, maar ook onze typisch vrouwelijke vermogens gebruiken. Dit uitgangspunt is ook nu nog leidend in boeken over vrouwelijk leiderschap. Nu stelt Harriet het vaak wel wat extreem, ik denk in navolging van Machiavelli, en misschien net zo sarcastisch bedoeld. En daarom vond ik het bij vlagen best leerzaam!

Het zelfhulpboek De Vorstin…

… is dus gebaseerd op Machiavelli’s De Vorst. Dat gaat over een jonge prins uit het geslacht van de Medici’s die niet weet hoe hij zijn ontregelde rijk moet besturen. Machiavelli’s advies is: Vechten! Harriet is onze Machiavella en adviseert ons, vorstinnen, hetzelfde: vechten, het conflict aangaan, óók met je eigen verlangens. Harriet was uitgever bij Doubleday, en verantwoordelijk voor veel managementboeken van beroemde CEO’s. Daar heeft ze veel van geleerd, stelt ze. De Vorstin heeft dan ook andere uitgangspunten dan De Vorst, is minder rechtlijnig. Je moet niet alleen strijder zijn, maar strijder én geliefde, tegelijkertijd. Hoe? Daar heeft ze een aantal manieren voor verzonnen.

Strijden én verbinden

Zoals het verenigen van tegenstellingen, bondgenoten van je tegenstanders maken. Niet de mannelijke manier van macht uitoefenen overnemen, niet ‘de regels’ volgen, maar het spel veranderen.

De hitte van het conflict opvoeren, overwicht krijgen, en dan jezelf (!) als wapen gebruiken. Daar komen we nog op terug. Hierbij hoort haar observatie dat vrouwen meer kansen hebben in het bedrijfsleven als het daar chaos is. Creëer die chaos dus en buit die uit. Mmmmm. Iets als de glass cliff dus, en die zelf maken?

Je leven leiden alsof zegevieren je geboorterecht is. Gebruik je vermogen om te verbinden, om relaties te leggen. Maar onthoud: machtige vrouwen zijn onafhankelijk en mysterieus. Zodra we bevrijd zijn van onze angst, bevrijden we met onze aanwezigheid automatisch anderen.

Macht is niet hetzelfde als gezag en controle. Macht van de onderdrukking leidt tot wraak en haat. Iets behouden kost dan steeds meer moeite en levert steeds minder plezier op. Onderhandelen gaat over herverdelen en levert niets extra’s op. Mensen langdurig aan je verbinden werkt beter. Dat doe je met liefde.

Bij een confrontatie is er een relatie waarbij macht expliciet wordt geuit. Hoe stel je je daarin op?  Eerst intensiveer je je gevoelens, je moet het belang van je missie diep voelen. Dan inspireer je anderen, ook je tegenstanders, tot het deelnemen aan jouw doel. Je vindt iets waar jullie beiden baat bij hebben. Vervolgens ontkracht je dominante overtuigingen, erken je het heersende gezag niet. En tenslotte verhinder of vertraag je de tegenstander, je leidt hem af van zijn doel. Stel bijvoorbeeld veel vragen, praat langzaam.

Eten, winnen en je uiterlijk

Een interessant stuk gaat over eten en eetlust, en de tirannie van de man over ons lichaam wat betreft voortplanting, dun zijn, mode, uiterlijk. Beschouw jezelf niet als object! En: eten is belangrijk voor de strijd! Maar dát is dan meer overdrachtelijk bedoeld, je moet jezelf ‘voeden’.

Een ander stuk gaat over winnen. Vrouwen kunnen eigenlijk niet winnen. Mannen willen winnen van jou om niet te verliezen van een vrouw, andere vrouwen concurreren met jou om die ene positie. En jijzelf wilt eigenlijk ook niet winnen omdat je je dan schuldig voelt dat een ander verliest. Daar is een alternatief voor: de beste willen zijn. Zo hoef je een tegenstander niet aan te vallen, je kunt deze juist inspireren. Belangrijk is wel: doe de waarheid geen geweld aan en neem geen wraak. Meer liefde dan vechtlust dus.

En als je dan toch moet vechten, maak van jezelf een wapen. Met je uiterlijk bijvoorbeeld, alles draagt uit wat je bent, zet je persoonlijkheid kracht bij, vertelt een verhaal. Het zijn géén versierselen. Je belangrijkste wapens zijn zaken waarvoor je je onterecht schaamt: tranen bijvoorbeeld tonen hoe belangrijk iets voor je is, maken je toegankelijker. Anderen zijn dan eerlijker tegen je.  Ook je borsten zijn een bron van macht, vrouwelijke vormen ontwapenen een tegenstander. Dan de kleuren van je kleding. Wit is ontwapenend, geeft mogelijkheden, een aura van onoverwinnelijkheid. Primaire kleuren stralen zekerheid uit. Pastel en grijs is meer camouflage, onzekerheid. Een onopgemaakt gezicht in een zee van opgemaakte vrouwen kan óók een krachtig wapen zijn. Gebruik je stem: spreek luider, geef bevelen.

Onverschilligheid voor belangrijke zaken

Tenslotte een tegennatuurlijke tip met een intrigerend voorbeeld: zorg dat je de aard van het spel snapt, zodat je belangrijke zaken met onverschilligheid kunt benaderen. Harriet vergelijkt het met een potje tennis: tijdens het spel is de bal het allerbelangrijkst, na het spel is het niets meer waard. Vecht ervoor maar vereenzelvig je niet met die belangrijke dingen. Nou ….

Mijn evaluatie van De Vorstin

De strategieën en tactieken die Harriet voorstelt zijn interessant, soms aansluitend op wat we (inmiddels) zeker doen, en soms een beetje tegen-intuïtief. Echter, ze komt met heel veel voorbeelden uit de (vrouwelijke, soms feministische) historie, die ik niet altijd exact kan mappen met het punt dat ze probeert te maken. De voorbeelden zijn dan ook bijna allemaal anekdotisch, met maar weinig echt wetenschappelijke onderbouwing. Desondanks vind ik wel dat sommige zaken inspiratie bieden voor de keuzes hoe je wilt leiden en hoe je je macht kunt uitoefenen. Hoeveel vrouwen zijn er niet pisnijdig als er tranen komen juist omdát ze pisnijdig zijn. Hoe mooi zou het zijn om daar het voordeel van te zien, en dat te gebruiken. Ook snap ik dat een onopgemaakt gezicht iets uitstraalt: onafhankelijkheid, authenticiteit. En hoe moeilijk het is om dat in de praktijk te brengen, daar is toch wat lef voor nodig, tegenwoordig nog meer dan pakweg 30 jaar geleden.

Over de uitvoering ben ik minder te spreken. De voorbeelden zijn vaak wat gezocht, of onjuist omdat zaken ontbreken. De stijl van schrijven en de woordkeus vind ik ook niet zo prettig, misschien komt dat door de vertaling, of de ouderdom van het boek. De onderwerpen zijn veelal op zichzelf staand, een echt rode lijn in het betoog heb ik niet ontdekt. En de cover, ja, een beetje Dynasty. Wat stralen die hoge hakken en gekruiste benen nu eigenlijk uit? Dominantie? Of, zoals ik laatst in een ander boek las, wiebeligheid en jezelf kleinmaken? Oók interessant om over na te denken.

Mis je wat, als je dit boek niet leest? Nee.

Conclusie

Inhoud: Leerzaam +, Onderbouwd 0, Relevant +, Tijdloos +.

Vorm: Aansprekend 0, Verzorgd +, Illustraties -, Structuur -, Schrijfstijl –

FOMO -. 

Ik gaf het boek 2 ½ *

Ken je dit boek? Wat vond je ervan? 

Lees De Vorstin duurzaam …

• via de (online) bibliotheek; 
• of uit een minibieb (dat deed ik ook!).

Koop De Vorstin duurzaam … 

• bij de kringloop;
• bij een tweedehandsboekenwinkel zoals Boekwinkeltjes;
• niet meer beschikbaar bij je lokale boekwinkel, via Libris;
• of via B-Corp Bol (aff).

Keus genoeg!

Abonneer je hier op de wekelijkse blog-updates!